تاب آوری و رفتار ضد اجتماعی مفاهیمی به هم پیوسته در رشد جوانان هستند. تاب آوری به توانایی فرد برای سازگاری مثبت با وجود ناملایمات اشاره دارد که می تواند خطر درگیر شدن در رفتارهای ضد اجتماعی را کاهش دهد. تحقیقات نشان می دهد که خودتنظیمی به عنوان یک عامل محافظتی عمل می کند و […]
تاب آوری و رفتار ضد اجتماعی مفاهیمی به هم پیوسته در رشد جوانان هستند.
تاب آوری به توانایی فرد برای سازگاری مثبت با وجود ناملایمات اشاره دارد که می تواند خطر درگیر شدن در رفتارهای ضد اجتماعی را کاهش دهد.
تحقیقات نشان می دهد که خودتنظیمی به عنوان یک عامل محافظتی عمل می کند و به نوجوانان کمک می کند تا در برابر تأثیرات منفی همسالان که اغلب منجر به چنین رفتارهایی می شود مقاومت کنند.
برعکس، رفتارهای ضداجتماعی،با اعمالی که به دیگران آسیب می رساند یا هنجارهای اجتماعی را زیر پا می گذارد، مشخص می شود، می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تأثیرات خانوادگی و عوامل استرس زای محیطی باشد.
مداخلات اولیه متمرکز بر افزایش تابآوری میتواند به طور موثری احتمال ایجاد تمایلات ضد اجتماعی را در جوانان در معرض خطر کاهش دهد.
تاب آوری و رفتار ضد اجتماعی را ممکن است بتوانیم متضاد یکدیگر قلمداد کنیم.
بنا بر همین گزارش از باختر تاب آوری به عنوان توانایی فرد در مواجهه با چالشها و فشارهای زندگی کمک میکند تا از بحرانها عبور کند. در مقابل، رفتار ضد اجتماعی شامل اقداماتی است که به حقوق دیگران آسیب میزند و هنجارهای اجتماعی را نقض میکند. تحقیقات نشان میدهند که افراد با تاب آوری بالا معمولاً کمتر به رفتارهای ضد اجتماعی گرایش دارند، زیرا توانایی مدیریت استرس و مشکلات را دارند. این افراد معمولاً مهارتهای اجتماعی بهتری دارند و میتوانند روابط مثبتتری برقرار کنند، که در نهایت به کاهش رفتارهای منفی کمک میکند.
دکترمحمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری در ادامه آورده است که رفتار ضد اجتماعی به اقداماتی اطلاق میشود که به نقض حقوق دیگران و هنجارهای اجتماعی منجر میشود. این نوع رفتار شامل اعمالی مانند خشونت، دزدی، فریبکاری و تخریب اموال عمومی است. افرادی که به این نوع رفتارها تمایل دارند، معمولاً از همدلی و احساس مسئولیت نسبت به دیگران بیبهرهاند. عوامل مختلفی همچون محیط اجتماعی، تربیت خانوادگی و مشکلات روانی میتوانند در بروز این رفتارها مؤثر باشند. مقابله با رفتار ضد اجتماعی نیازمند رویکردهای پیشگیرانه و درمانی است که شامل آموزش مهارتهای اجتماعی و حمایتهای روانی میشود.آموزش تابآوری تأثیرات قابل توجهی بر خانوادهها و تربیت فرزندان دارد.
رفتارهای ضد اجتماعی را میتوان حداقل در ۳ سطح بررسی کرد:
عوامل فردی رفتارهای ضد اجتماعی :
ناهنجاریهای ژنتیکی و اختلالات عصبی-شیمیایی مانند اختلال نقص توجه/بیشفعالی (ADHD) و اختلال شخصیت ضداجتماعی میتوانند به بروز رفتارهای پرخاشگرانه و قانونشکنانه منجر شوند.
آسیبهای مغزی ناشی از حوادث یا بیماریها میتواند بر مناطق مسئول تنظیم هیجان و رفتار تأثیر بگذارد و موجب بروز رفتارهای ضداجتماعی شود.
سطوح پایین سروتونین و دوپامین در مغز با افزایش تکانشگری و کاهش کنترل رفتاری مرتبط هستند و میتوانند زمینهساز رفتارهای ضداجتماعی باشند.
عوامل محیطی رفتارهای ضد اجتماعی :
۱٫تروما و سوء استفاده در کودکی یا تجربه آزار و اذیت، بیتوجهی یا بزرگ شدن در خانوادههای پرتنش میتواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد
۲٫مشکلات اجتماعی و اقتصادی: شرایط اجتماعی نامساعد و فقر نیز میتوانند بر بروز رفتارهای ضد اجتماعی تأثیر بگذارند
۳٫اختلالات سلوک در کودکی: کودکانی که دارای اختلال سلوک هستند، ممکن است در آینده به اختلال شخصیت ضد اجتماعی مبتلا شوند
عوامل خانوادگی رفتارهای ضد اجتماعی :
این رفتارها معمولاً تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و اجتماعی شکل میگیرند. در زیر به برخی از این عوامل اشاره میشود:
۱٫محیط خانوادگی
محیطی که فرد در آن بزرگ میشود، تأثیر زیادی بر رفتارهای او دارد. کودکانی که در خانوادههای ناپایدار، پرتنش یا با سوءاستفاده عاطفی و جسمی بزرگ میشوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به رفتارهای ضد اجتماعی هستند. عدم حمایت عاطفی و محبت در خانواده میتواند به ایجاد احساس بیاعتمادی و عدم همدلی در کودک منجر شود.
۲٫مدلسازی رفتار
کودکان معمولاً رفتارهای والدین و دیگر اعضای خانواده را تقلید میکنند. اگر والدین یا سرپرستان رفتارهای ضد اجتماعی مانند دروغگویی، خشونت یا عدم احترام به قوانین را نشان دهند، احتمال اینکه کودک نیز این رفتارها را یاد بگیرد و در بزرگسالی تکرار کند، افزایش مییابد
۳٫اختلالات روانی در خانواده
وجود اختلالات روانی در والدین، مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی، میتواند تأثیر منفی بر روی فرزندان داشته باشد. این اختلالات ممکن است منجر به رفتارهای غیرمسئولانه و ناپایدار در والدین شود که به نوبه خود بر روی تربیت و رفتار فرزندان تأثیر میگذارد.
۴٫فقر و شرایط اقتصادی
شرایط اقتصادی نامناسب و فقر میتواند فشارهای اضافی بر خانوادهها وارد کند و زمینهساز رفتارهای ضد اجتماعی در کودکان شود. عدم دسترسی به منابع و فرصتهای آموزشی میتواند به بروز رفتارهای ناهنجار کمک کند.
کودکانی که در محیطهای خانوادگی حمایتکننده و آموزشی بزرگ نمیشوند، ممکن است در یادگیری مهارتهای اجتماعی و حل تعارضات دچار مشکل شوند. این نقص میتواند به رفتارهای ضد اجتماعی منجر شود، زیرا آنها نمیتوانند به طور مؤثر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
مهمترین عوامل در شکلگیری رفتارهای ضد اجتماعی مجموعه عوامل خانوادگی هستند لذا بهبود شرایط خانوادگی و فراهم کردن محیطی حمایتی میتواند به کاهش این رفتارها کمک کند.
آموزش تابآوری میتواند به عنوان یک ابزار مؤثر در بهبود کیفیت زندگی خانوادگی و تربیت فرزندان عمل کند. با تقویت مهارتهای تابآوری در والدین و فرزندان، میتوان به ایجاد خانوادههای سالمتر و موفقتر کمک کرد.
آموزش تابآوری به کودکان کمک میکند تا روابط اجتماعی سالمتری برقرار کنند. کودکان تابآور معمولاً شبکه حمایتی قویتری دارند که به آنها در مواجهه با چالشها کمک میکند.
رفتارهای ضد اجتماعی به الگوی پایداری از نقض حقوق دیگران و نادیده گرفتن هنجارهای اجتماعی گفته میشود که در اختلال شخصیت ضد اجتماعی بروز میکند در حالیکه میدانیم تاب آوری به توانایی افراد برای سازگاری مثبت در شرایط دشوار و چالش برانگیز زندگی اشاره دارد. افراد تاب آور قادرند با مشکلات روبرو شده و از آنها عبور کنند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی برای قوانین ارزش قائل نیستند و تنها با تهدید به مجازات میتوان آنها را از انجام اعمال سوء منع کرد. این افراد معمولاً توجیهات قانع کننده ای برای رفتارهای ضد اجتماعی خود ارائه میدهند. برخی از ویژگیهای رایج آنها شامل دروغگویی مداوم، بیاحساسی، تکانشگری و بیتوجهی به ایمنی خود و دیگران است.
رفتار ضداجتماعی اغلب ریشه در اوایل دوران کودکی دارد، مطالعات نشان میدهد که رفتارهای پرخاشگرانه و منفی میتواند تمایلات ضد اجتماعی بعدی را پیشبینی کند. تحقیقات نشان میدهد که نقص در خودتنظیمی، چه فیزیولوژیکی و چه احساسی، پیشآزمونهای حیاتی برای این رفتارها هستند.
مطالعات نشان داده است کودکانی که خودتنظیمی ضعیفی از خود نشان میدهند، با افزایش سن، در معرض خطر بیشتری برای رفتار ضداجتماعی مداوم هستند. سبکهای فرزندپروری و روابط با همسالان نیز نقش مهمی در شکلدهی این مسیرها ایفا میکنند، که نشان میدهد زمینههای اجتماعی تعدیلکنندههای حیاتی رشد رفتاری هستند.
ادبیات تحقیق بین دو مسیر اصلی رفتار ضداجتماعی تمایز قائل میشود:
رفتارهای ضد اجتماعی مداوم و مستمر که در تمام دوران زندگی رخ میدهد و قابل مشاهده است
رفتارهای اجتماعی محدود که فقط در دروان بلوغ و نوجوانی سر میزند و با یایان نوجوانی نیز آنها نیز محو میشوند.
رفتار ضداجتماعی مداوم در طول زندگی با الگوی پایدار قانون شکنی و پرخاشگری مشخص می شود که اغلب با عوامل مختلف محیطی و بیولوژیکی مرتبط است. رفتار ضداجتماعی محدود در دوران نوجوانی در طول سالهای نوجوانی ظاهر میشود و ممکن است با انتقال افراد به بزرگسالی از بین برود. عواملی مانند نامناسب بودن شرایط محیطی و تاثیرات منفی گروه همسال به طور قابل توجهی بر این مسیرها تأثیر می گذارد، به طوری که جوانان در مناطق محروم مسائل رفتاری شدیدتری را نشان می دهند.
با نگاهی دقیق به متون و بررسی ادبیات تحقیق در خواهیم یافت عوامل محافظتی مختلفی میتوانند خطر بروز رفتارهای ضد اجتماعی را کاهش دهند. این عوامل حوزه های فردی، خانوادگی و محیطی را در بر می گیرد.
ویژگی های حفاظتی کلیدی عبارتند از:
عوامل فردی: سطوح بالاتر تاب آوری، مهارت های اجتماعی، توافق پذیری و ارزش های اجتماعی.
عوامل خانوادگی: شیوه های حمایتی والدین و انسجام قوی خانواده.
عوامل محیطی: تجربیات مثبت مدرسه و حمایت جامعه.
عوامل خانوادگی نقش مهمی در بروز رفتارهای ضد اجتماعی دارند. این رفتارها معمولاً تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و اجتماعی شکل میگیرند.
تاب آوری و رفتار ضد اجتماعی در نگاه اول متضاد بنظر میرسند بنظر میرسد عوامل خانوادگی نقش و سهم عمده ای در رفتارهای ضد اجتماعی داشته باشند به همین جهت بهبود شرایط خانوادگی و فراهم کردن محیطی حمایتی میتواند به کاهش این رفتارها کمک کند.
نکته ساده و پایانی مطلب اینجاست که بهبود شرایط خانوادگی و ارتقای سطح سلامت و رفاه روانی که میتواند موجب توسعه تاب آوری باشد از سوی دیگر موجب کاهش رفتارهای ضد اجتماعی خواه بود.
Tuesday, 3 December , 2024